Groeves

De regio van de Jekervallei

De Jekervallei en meer bepaald de Sint-Pietersberg wordt erkend als een ecologisch en geologisch juweeltje. Het gebied kent een unieke geologische samenstelling, kalkrijke graslanden en een grote diversiteit aan fauna en flora. De kalkrijke graslanden vormen een zeldzaam biotoop voor fauna en flora, waarvan sommige zeer zeldzame soorten een hoge graad van bescherming genieten. Kalkstenen kliffen bieden unieke en spectaculaire vergezichten op dit bijzondere landschap tussen Maas en Jeker.

Deze unieke plek wordt bedreigd door de mergelwinning in verschillende groeves en door industriële vervuiling in de Maasvallei. Deze industriële activiteiten hebben een belangrijke negatieve impact op de natuur, geologie en bewoners van de regio. Grootschalige grondwerken verstoren de unieke bodemsamenstelling en het grondwater. Biodiversiteit, water- en luchtkwaliteit gaan erop achteruit. Zwaar transport gelinkt aan de groeveactiviteiten veroorzaakt geluidsoverlast en steeds toenemende verkeersdruk, en zet een rem op bestaande en toekomstige lokale, economische en toeristische activiteiten.

Wij streven naar strengere maatregelen en controles, om de regio én onze levenskwaliteit te beschermen: duurzame methodes van mergelwinning, gecontroleerde verkeersstromen, bufferzones rond de groeves, strikte normen voor natuurbehoud en ter bescherming van unieke geologische formaties. Kortom: ons natuurlijk patrimonium verdedigen en de Jekervallei vrijwaren voor de toekomstige generaties.

Sibelco-Marnebel

De groeve Sibelco-Marnebel is gelegen op de Sint-Pietersberg in Eben-Emael (BE). De groeve heeft een oppervlakte van ongeveer 22 hectare. Ze is ingesloten door de rivieren Maas en Jeker, en ligt vlakbij beschermde natuurreservaten. De groeve wordt geëxploiteerd sinds de jaren 1950 en is momenteel in eigendom van de multinational Sibelco en van Hermans Marc. De exploitatievergunning is al 25 jaar ongeldig. Ondanks een poging tot regularisatie in 2018, die werd geweigerd door het Waalse Gewest (en een tweede weigering in beroep), gaan de exploitanten gewoon door met de ontginning.

Na vruchteloos overleg met de verantwoordelijken bij Sibelco en de overheden, stapte onze vereniging uiteindelijk naar de rechter. In januari 2025 geeft de rechtbank van eerste aanleg in Luik ons gelijk: de exploitatie van de groeve is illegaal, schendt de (milieu)wetgeving en heeft een grote impact op de omgeving, mens en natuur. Ook in beroep tegen het vonnis (9 december 2025) geeft de Rechtbank ons gelijk over de hele lijn. Drie maanden tijd om de activiteiten stop te zetten, op straffe van een dwangsom van 10.000 euro per dag.

Tegelijkertijd echter – november/december 2025 – heeft Sibelco een nieuwe vergunningsaanvraag ingediend bij het Waalse gewest. Dit keer voor zowel ontginning als rehabilitatie van de site. De door Sibelco voorgestelde rehabilitatie komt neer op het grotendeels opvullen van de groeve. Hierdoor zullen belangrijke visuele, historische, geologische en paleontologische waarden definitief begraven worden en gaan groevespecifieke eigenschappen – met hun ecologisch potentieel – definitief verloren. Deze werkwijze vereist ook de aanvoer van een gigantische hoeveelheid locatievreemde grond, met reële en voor de hand liggende risico’s voor vervuiling.

Volgens voorlopige schattingen zal het project 80 vrachtwagen-bewegingen per dag met zich meebrengen, wat wil zeggen elke 3 à 6 minuten, op de helling van de Hallembaye, en dit gedurende 20 jaar. De vrachtwagens zouden langs kwetsbare Natura 2000 gebieden rijden boven op de Sint-Pietersberg. Het project is bovendien onverenigbaar met een belangrijke toeristische ontwikkeling voor de hele regio en de Sint-Pietersberg. De afgelopen maanden is er aanzienlijk geïnvesteerd, met name rond de Vialta-brug over het Albertkanaal, die een structurerende as is geworden voor zachte mobiliteit en grensoverschrijdend toerisme. Het zware vrachtverkeer van Sibelco is volstrekt onverenigbaar met deze dynamiek. In een door VZW Goed Leven in de Jekervallei opgezette petitie (december 2025), spreken meer dan duizend burgers zich uit tegen deze vergunningsaanvraag.

CBR Romont – Heidelberg Materials Benelux

CBR is een dochteronderneming van HeidelbergCement Group, een internationale producent van granulaten en een belangrijke speler in de mondiale cement- en betonindustrie. CBR is sinds de jaren 1970 exploitant van de Romontgroeve op het grensgebied tussen Eben-Emael (Wallonië) en Zussen (Riemst, Vlaanderen). Bijna 200 ha zijn intussen afgegraven, in fase 1 en 2 van het project. Onze vereniging dient in januari 2022 een formele klacht neer bij het parket voor inbreuken tegen de vergunningsvoorwaarden [zie Chronologie van onze acties].

In september 2025 verleent het Waalse gewest vergunning aan Heidelberg Materials voor fase 3 van groeve Romont. Dit betekent een uitbreiding van 95ha – agrarisch gebied gelegen tussen Eben-Emael en Zussen en tot op de grens met Kanne (Riemst, Vlaanderen). Deze vergunning laat toe dat de exploitatie van de groeve de komende twintig jaar nog kan worden voortgezet. Ook wordt massale aanvoer van externe grond voor de heraanleg van de groeve vergund.

VZW Goed Leven in de Jekervallei vecht in november 2025 deze vergunning aan bij de Raad van State, samen met een consortium van verenigingen waaronder Natuurpunt.

Het gaat om de onomkeerbare vernietiging van uiterst vruchtbare landbouwgrond in een gebied met groot toeristisch potentieel en van grote geologische en natuurlijke waarde, waaronder de Trou Loulou-zone en de wijngaard van de coöperatieve Vin de Liège. Het projet dient vooral het privé-belang van Heidelberg Materials, en schuift de risico’s af naar overheid en burgers. Bovendien is de vergunning bijzonder vaag en biedt onvoldoende garanties voor onwonenden. De aanbevelingen van het burgerpanel gingen zelfs compleet in de prullenbak.

Het project creëert ook onaanvaardbare risico’s voor het drinkwater van Eben-Emael, door de combinatie van afgravingen tot in het grondwater met aanvoer van – potentieel vervuilde – grond. Met de uitbreiding van de groeve verdwijnen ook de laatste historische verbindingswegen tussen Emael en Zussen – sinds eeuwen zusterdorpen over de huidige gewestgrens heen.

Bee Green Wallonia

SA Bee Green Wallonia vraagt in 2021-2023 vergunning voor het bouwen en exploiteren van een houtafval-warmtekrachtcentrale op de CBR-site in Lixhe. De beoogde elektriciteitscentrale is bedoeld om energie te leveren aan de cementfabriek van CBR (Heidelberg Materials).

Onaanvaardbaar: in Wallonië garandeert geen enkele procedure of onafhankelijke kwaliteitscontrole het uitsluiten van geïmpregneerd en met toxische stoffen behandeld hout.

In juli 2023 werd de vergunning echter toegekend – daarbij het protest negerend van burgers en milieuorganisaties in Wallonië, Vlaanderen en Nederland, en zonder in te gaan op de bezwaren van verschillende Vlaamse en Nederlandse overheden.

Daarom bracht onze vereniging in september 2023 een consortium van 10 partners bijeen. Vanuit het consortium werd een formeel bezwaarschrift ingediend bij de Raad van State.

SA Bee Green Wallonia lijkt intussen het project te willen opgeven. Desondanks zal de Raad van State zich uitspreken over de grond van de zaak. We verwachten een uitspraak begin 2026.

Overlast veroorzaakt door groeve-industrie

De groeves van Marnebel en Romont beslaan liefst 40% van de oppervlakte van het dorp Eben-Emael. Ze veroorzaken ook heel wat overlast in de omliggende dorpen.

Luchtverontreiniging: op winderige dagen bedekken zand en fijn stof onze woonwijken. De schade van fijn stof op de gezondheid is gekend: astma, bronchitis, ontstekingen van luchtwegen, verhoogde mortaliteit. Enkele huizen bevinden zich op 100m van de groeves, twee lagere scholen op slechts 400m.

Geluidsoverlast: de groeve-activiteit veroorzaakt lawaai, zowel in Eben-Emael als in de omliggende dorpen.

Trillingen: extractie en transport veroorzaken trillingen die kunnen leiden tot scheuren in huizen en gebouwen. Naast veiligheidsrisico’s zorgt dit ook voor waardevermindering van de huizen in de buurt van de groeve. Voor die waardevermindering is geen enkele compensatie voorzien, de burger betaalt de rekening.

Landschapsdegradatie: de exploitatie van de kalkgroeves vernietigt boomgaarden, haagkanten en andere natuurlijke habitats. Dat tast de biodiversiteit en het esthetische karakter van de regio aan.

Transport naar en uit de groeves betekent verkeersoverlast en schade aan het wegdek in het dorp en in de regio. Een fietser verloor in de zomer van 2022 het leven in een ongeval met een vrachtwagen van een kalkgroeve.

Risico’s voor milieu, gezondheid en biodiversiteit als gevolg van de exploitatie van de Romont- (CBR) en Marnebelgroeves werden jarenlang geminimaliseerd en onder de mat geveegd. De ingediende of toegekende uitbreidingsvergunningen van 2025 zijn dan ook bijzonder verontrustend, omdat er nu ook storten van aangevoerde grond mee gepaard gaat.

Door het ontbreken van een waterdichte en onafhankelijke procedure voor de controle op de aangevoerde grond, is er een reëel risico op binnenbrengen van verontreiniging: zware metalen, brandstof (diesel, benzine) of chemicaliën. De aangevoerde grond kan invasieve soorten of ziekteverwekkers bevatten die de lokale fauna en flora in gevaar brengen.

Meten is weten: luchtkwaliteit in de Jekervallei

In samenwerking met de Universiteit Maastricht, startten we in 2024 met de installatie van sensoren bij leden van onze vereniging en bevriende verenigingen. Twintig sensoren rond de CBR-fabriek zullen continu fijnstofmetingen publiceren op deze website. Analyse van de gegevens zal gebeuren in samenwerking met de universiteit. Op termijn kunnen we ook continue geluidsmetingen toevoegen aan deze meetkits. We houden jullie op de hoogte.

Onze positie

De vereniging eist strikte voorwaarden voor de exploitatie van beide groeves.

Allereerst moet de uiteindelijke situatie – na afloop van de exploitatie – duidelijk zijn en aanvaardbaar voor de drieduizend direct getroffen bewoners. Dit betekent dat er volledige transparantie moet zijn over exploitatie- en herontwikkelingsplannen, en dat bewoners gedurende het hele proces moeten worden geraadpleegd.

Bovendien willen wij garanties dat die uiteindelijke situatie ook werkelijk zal worden gerealiseerd, én dat een duurzame economische ontwikkeling op lange termijn wordt gegarandeerd.

De vereniging benadrukt ook het belang van een harmonieuze integratie van de locaties met de omringende dorpen. Garanties moeten worden geboden voor het naleven van de exploitatievoorwaarden en om de landelijke uitstraling van onze dorpen en de lokale landbouw te beschermen. Het is belangrijk dat alle risico’s voor milieu, gezondheid en en biodiversiteit die gepaard gaan met de industriële activiteiten in kaart worden gebracht – en niet onder de mat worden geveegd. Er moeten alternatieve oplossingen gevonden worden voor de noden uit de bouw- en infrastructuursector, zodat deze niet ten koste gaan van milieu en volksgezondheid.

Voor ons kan de uitbreiding van de groeves alleen worden overwogen als aan al deze voorwaarden is voldaan, en dit in het belang van de bewoners, het milieu en de lokale economie.